ÇOCUKTA DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI-YEMEK BOZUKLUKLARI VE İŞTAHSIZLIK

Yeme Bozuklukları ve İştahsızlık

Ailelerin en büyük problemlerinden bir tanesi de çocuklarının yeterli ve dengeli beslenememesidir. Aslında basit gibi görünen bu sorun aile içerisinde büyük tartışmaların yaşanmasına ve çocuklarda yeme problemlerinin oluşmasına neden olmaktadır.

---

Özellikle anneler çocuklarının daha iyi beslenmesini ve daha çok yemesini istemekte ve başka çocuklarla kıyasladığı zaman kendi çocuğunun daha az yediğini düşünmektedir. Bundan dolayı da yemek yemek ailenin buluştuğu keyifli bir ortam olmaktan çok, psikolojik problemlerin oluştuğu bir ortama dönüşmektedir. Daha çok okul öncesi dönemlerde oluşan iştahsızlık ya da besini reddetme ve yemeklerde seçici davranma gibi yeme sorunları büyük ölçüde psikolojik nedenlerden kaynaklanmaktadır.

 

NEDENLERİ

1- Fizyolojik nedenler: Bazı çocuklar fizyolojik nedenlerden dolayı yemek yemeyebilirler. Özellikle reflü hastalığı olan çocuklar yediklerini kustuğu için sağlıklı beslenemediklerinden dolayı problem yaşarlar ve iştahsızlık oluşabilir. Ayrıca mide-bağırsak hastalıklarından olan besin allerjilerinden ve kabızlıktan kaynaklanan problemlerden dolayı da çocuklarda yemek yeme sorunları görülebilir.

2- Taklit: Aile bireylerinin yemeğe karşı tutumları önemlidir. Özellikle anne ve babanın bazı yemekleri sevmeleri bazılarını yemek istememeleri gibi nedenlerden dolayı çocuklar ebeveynlerine ya da büyüklerine bakarak yemek tercihinde bulunabilir ve bazı yemekleri yemek istemeyebilirler. Okul öncesi dönem anne-babayı taklit ederek modellemenin en yoğun yaşandığı bir dönemdir. Yemek konusunda da anne-babayı taklit eder. Dolayısıyla düzenli ve dengeli beslenme alışkanlığı olmayan bir ailede yetişen çocuğun da ihtiyaçlarına yönelik bir yeme alışkanlığı edinemeyeceği aşikârdır.

3- Dikkat çekmek: Bazı çocuklar etrafındaki kişilerin dikkatini çekmek için yemek yemeyi reddedebilir. Bu durumda yemekten önce çocukla oynamak çözüm olabilir. Çocuk tarafından yiyeceğin reddedilmesi, anne-babaya karşı kullanılan güçlü bir silahtır. Bu silahı hiçbir zaman çocuğun eline vermemek, verilmişse geri almak uygun olur. Aile ile çocuk arasında yaşanan olumsuz yeme davranışı ile ilgili gerginliklerin devam etmesi, daha büyük ve çözümlenmesi zor sorunlara yol açabilir. Bunun için aileler rahat olmalı ve çocuğun bu konuyu kullanarak aileye istediklerini yaptırmasına fırsat vermemelidir.

4- Aile içi problemler: Aile içi sıkıntılar, gerginlik ve tartışmalar, çocuğun ruhsal yaşamına ve iştahına doğrudan etki eder. Çocukların, çok sevdiği büyüklerinin üzüntülerinden etkilendikleri ve iştahlarının kesildiği dikkate alınırsa sıkıntı ve üzüntüleri çocuğa hissettirmemek önemlidir. Çocukların aile içi problemler, kardeş geçimsizliği ve kıskançlıklardan da iştahı olumsuz olarak etkilenebilir. Bazı çocuklar iştahsızlığı, ilgi çekmek ve ayrıcalık temini için kullanmayı öğrenebilirler. Mesela annenin küçük kardeşi beslemesi kıskanıldığından yemeğe karşı tavır almaya ve yemeğinin anne tarafından verilmesinin istenmesine yol açabilir.

 

NELER YAPILABİLİR?

- Öncelikle çocuğun neden dolayı yemek yemediği anlaşılmalı ve nedeni belirlendikten sonra çözüm üretilmelidir. Çocuğun bir hastalığı mı var, ilgi çekmek mi istiyor, yoksa ihtiyaç fazlası sevmediği gıdaları yemeye yönelik baskıya karşı mı direniyor, aile içindeki bir sorun, gerginlik veya iletişim problemi nedeniyle ruhsal bir sıkıntı mı yaşıyor, kardeşin doğması, okula yeni başlaması ya da ölüm, ayrılık gibi nedenler mi var? Acaba yemeyerek sizi üzeceğini öğrendiğinden size karşı tepkisini bu yolla mı gösteriyor, yoksa aslında iştahı iyi de siz yanlış besleyerek iştahsızlığına zemin mi hazırlıyorsunuz? Bu ve benzeri nedenlerin araştırılıp açığa çıkarılması gerekir.

- Özellikle çocuğun sevdiği yemeklerin yapılması ve yemek hazırlanırken çocuğun sofrayı kurmaya yardım etmesi, çocukta yemeğe karşı bir ilgi uyandıracaktır. Çünkü kişide yaptığı işi sahiplenme duygusu vardır.

- Her çocuğun yemek yeme miktarı farklıdır. Başka çocuklara bakarak aynı miktarda yemesini beklemek haksızlık olur. Onun için besin kalitesi yüksek, çocuğun daha severek yediği gıdalar tercih edilmeli, kesinlikle miktar için zorlama yapılmamalı, bunu çocuğun belirlemesine izin verilmelidir. Her çocuğun belirli bir mide kapasitesi vardır. Çocuğun mide kapasitesi zorla değil, teşvik edici davranışlarla geliştirilebilir.

- Yemek yerken televizyon açık olmamalı, sofra oyuncaklarla doldurulmamalı ve yemek yemesi için çocuğa rüşvet teklif edilmemelidir.

- Genellikle tek çocuklarda, aşırı özen ve ilgi ile şımartılan çocuklarda iştahsızlık daha fazladır. Annenin titiz beslenme yöntemleri uygulaması, öğünün zamanı, yemek çeşit ve miktarlarında zorlamalar, fayda vermeyen uygulamalardır. Çocuğun iştahsızlığında annenin kişilik yapısı ve tutumu da önemlidir.

- Çocuklar genellikle kendi kendini beslemeye iki yaş civarında başlar. Bu yaşlardan sonra çocuklar yavaş yavaş yemeğini kendisi yemeye başlamalıdır. Dökeceği ya da yiyemeyeceği gibi endişelerden dolayı annenin yedirmeye çalışması yanlıştır. Bu tutum aynı zamanda çocukta özgüvenin gelişmesini de engelleyen bir durumdur.

- Uyuyan çocuğa ya da sofrada yemediği için yemek yemeyen çocuğa arkasından koşarak bir şeyler yedirmeye çalışmak yanlıştır. Yemeğin sofrada yenilmesi alışkanlık haline getirilmelidir.

- Çocuğun tabağına yiyebileceği kadar yemek koymak, bazen de azar azar yemek koyarak tabaktaki yemeğin her bitişinde onu takdir etmek önemlidir.

- Sürekli aynı yemekleri pişirmemek, farklı yemekler yapmak gerekir. Her insanın damak tadı farklıdır. Sizin çocuğunuz olsa bile sizden farklı tatlardan hoşlanabilir.

- Sofralar çocukların azarlandığı, yemek sırasında olumsuz, üzücü ve rahatsız edici olayların yaşandığı yerler olmamalıdır. Özellikle çocuğun yaramazlıklarını ve hoşlanmadığınız yanlarını dile getirmeyin; eleştirme, ayıplama ve suçlamadan uzak durun; sıkıcı, kuralcı ve uzun konuşmalardan kaçının, ikaz gerekiyorsa espriyle beraber sempatik bir üslup kullanın ve sofranın neşesini kaçırmayın.

- Yemek yemeyi zevkli bir hale getirebilirsiniz. Mesela sabah kahvaltısı yaparken çocuğunuzun ayrı bir tabağı olsun. Çocuğunuza “hadi seninle bir adam yapalım” diyerek zeytinden gözlerini, peynirden burnunu ve ağzını, yumurta dilimlerinden kulaklarını, yeşilliklerden saçlarını yapabilirsiniz. Sonra da “hadi bunu yiyelim” diyerek yemeği yemesini sağlayabilirsiniz. Hem çocuğun zihinsel gelişimine yardımcı olmuş hem de yemeği oyun içerisinde zevkli hale dönüştürmüş olursunuz.

- İştah şurubu adı altında satılan ilaçlardan uzak durun. Tamamen doğal ürünleri tercih edin.

- Son olarak çocuklarda gelişme geriliği olmadıkça, yani çocuğun kilosu ve boyu normal bir gelişme seyri içindeyse, zayıflığını bir sorun haline getirip tıbbi yardım istemek veya yeme konusunda ısrarcı davranmak gereksizdir. Çocuklarınız zayıfsa, bırakın zayıf kalsınlar. Kilo alamama dışında başka hastalık belirtisi olabilecek şikâyetler varsa, ancak bunun için doktora gidilebilir. Aşırı şişmanlık ise çocuklar için sağlığı tehdit eden büyük bir sorundur.